รู้หรือไม่ว่า เราสามารถเจริญสติปัฏฐาน 4 ได้ด้วยตนเอง ซึ่งการเจริญสติปัฏฐาน 4 จะทำให้คุณมีสติในการใช้ชีวิตมากขึ้นนั่นเอง ส่วนขั้นตอนการเจริญสติปัฏฐาน 4 ที่คุณสามารถทำได้ด้วยตนเอง จะมีขั้นตอนใดบ้างนั้น ต้องตามมาหาคำตอบนั้นพร้อมๆ กันที่ด้านล่างของบทความนี้เลย
การเจริญ “สติปัฏฐาน 4” ที่สามารถทำได้ที่บ้านด้วยตนเอง
- การเจริญสติปัฏฐาน 4 : กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน (ตามดูกาย) คือการพิจารณากาย แบ่งออกเป็น 6 หมวด คือ การกำหนดดูลมหายใจ การกำหนดอิริยาบถใหญ่ (ยืน เดิน นั่ง นอน) การกำหนดอิริยาบถย่อย (ก้ม เงย หยิบ จับ เหยียดแขน คู้แขน) การกำหนดพิจารณากายโดยความเป็นธาตุทั้ง 4 การพิจารณากายโดยความเป็นของปฏิกูล ไม่สะอาด และการพิจารณากายโดยความเป็นป่าช้าทั้ง 9 คือ ซากศพในลักษณะต่าง ๆ
- การเจริญสติปัฏฐาน 4 : เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน (ตามดูเวทนา) คือ การพิจารณาอารมณ์ที่เป็นสุขเป็นทุกข์ และไม่ทุกข์ไม่สุข ผู้ปฏิบัติต้องใช้สติกำหนดที่เวทนาที่เกิดขึ้น เช่น เจ็บ ปวด เมื่อย คัน เป็นต้น พร้อมกับกำหนดว่า “ปวดหนอ ปวดหนอ” หรือ “เจ็บหนอ เจ็บหนอ” แล้วแต่ว่าจะเกิดเวทนาอย่างใด เมื่อเรากำหนดไปเรื่อย ๆ จะเห็นความไม่เที่ยงของอาการเหล่านี้ ซึ่งจะดับลงไปเองได้
- การเจริญสติปัฏฐาน 4 : จิตตานุปัสสนาสติปัฎฐาน (ตามดูจิต) คือ การพิจารณาดูจิตว่า จิตมีราคะ ไม่มีราคะ มีโทสะ ไม่มีโทสะ มีโมหะ ไม่มีโมหะ เป็นต้น และรู้ชัดตามที่เป็นอยู่ขณะนั้น เมื่อมีอารมณ์มากระทบ ผู้ปฏิบัติสามารถใช้สติกำหนดรู้อารมณ์นั้นได้ เช่น เมื่อโกรธ ให้บริกรรมว่า “โกรธหนอ โกรธหนอ” เวลาดีใจก็กำหนดว่า “ดีใจหนอดีใจหนอ” เพื่อให้รู้เท่าทันอารมณ์ปัจจุบันและเห็นว่าอารมณ์นั้นจางหายไปได้
และการเจริญสติปัฏฐาน 4 ขั้นตอนสุดท้าย คือ ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน (ตามดูธรรม) คือ การพิจารณาเห็นธรรมที่เกิดขึ้น เช่น ความฟุ้งซ่าน ความง่วง หรือขันธ์ 5 ซึ่งเป็นกองแห่งทุกข์ เป็นต้น ผู้ปฏิบัติต้องกำหนดธรรมอย่างใดอย่างหนึ่งมาเป็นอารมณ์ เช่น นำนิวรณ์มาเป็นอารมณ์ เมื่อเกิดความสงสัยก็กำหนดว่า “สงสัยหนอ สงสัยหนอ” จนเห็นความไม่เที่ยง ทนอยู่ไม่ได้ จนเกิดความเบื่อหน่ายและคลายไป